Op 29 juni 2018 heeft de geschillencommissie van het financieel klachteninstituut Kifid een zeer belangrijke uitspraak gedaan. Die uitspraak is van belang voor scheidende partners, waarvan één van de partners in de woning wil blijven wonen en de bank niet wenst mee te werken aan het ontslag hoofdelijk schuldenaarschap van de andere partner.

Waar ging het om?

Een consument en zijn ex-vrouw hebben in 2006 samen een hypotheek afgesloten bij Obvion Hypotheken. Na de echtscheiding in 2012 blijft de man met de twee kinderen in de woning wonen. Wanneer de ex-vrouw te maken krijgt met schuldsanering constateert haar bewindvoerder dat zij nog steeds aansprakelijk is voor de hypotheek van de woning. De bewindvoerder verlangt van de consument dat de ex-vrouw uit de hoofdelijke aansprakelijkheid wordt ontslagen of dat de woning wordt verkocht. De consument dient hierop bij de bank een verzoek in om zijn ex-vrouw uit de hoofdelijke aansprakelijkheid te ontslaan.

Ontslag Hoofdelijk Schuldenaar

Ontslag uit hoofdelijke aansprakelijkheid is een wijziging van de hypotheekovereenkomst waarvoor de instemming van alle contractspartijen nodig is. De bank mag weigeren om de ex-vrouw te ontslaan uit de hoofdelijke aansprakelijkheid. Tenzij dit in redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is.

De Geschillencommissie constateert dat in deze zaak sprake is van zwaarwegende belangen van de consument. Wanneer er geen ontslag uit de hoofdelijke aansprakelijkheid wordt verleend aan de vrouw, dan moet de woning worden verkocht. Juist de vertrouwde omgeving is voor de kinderen, met psychische problemen, van groot belang voor stabiliteit.

Geen standaardbeoordeling!

Vaak weegt de bank bij een verzoek tot ontslag uit de hoofdelijke aansprakelijkheid af, of de hypotheek met één debiteur of met twee debiteuren kan worden voortgezet. Deze situatie van klager wijkt daarvan af. Omdat op de ex-vrouw de schuldsaneringsregeling van toepassing is, kan de bank de hypotheekschuld niet op de ex-vrouw verhalen. In deze situatie staat de bank niet voor de ‘standaard’afweging, maar is de vraag of de bank de hypotheek met de consument voort wil zetten of dat de bank wil dat de woning wordt verkocht. De Geschillencommissie betrekt in haar oordeel dat de consument momenteel in staat is de hypotheeklasten te voldoen. En dat voor zover er sprake is geweest van betalingsachterstanden, die telkens weer zijn ingelopen.

Dit alles leidt voor de klachtencommissie tot de slotsom dat in deze specifieke situatie het belang van de consument zeer zwaarwegend is, terwijl de belangen van de bank niet ernstig worden geschaad. In deze situatie is de weigering van de bank om ontslag uit de hoofdelijke aansprakelijkheid te verlenen onaanvaardbaar naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid.

Wat kunt u met deze uitspraak?

In de praktijk zie je nogal eens, dat banken volgens een standaard toets het ontslag hoofdelijk schuldenaarschap afwijst, omdat de achterblijvende partner met zijn of haar inkomen niet precies past binnen de standaard acceptatienormen, die zijn gebaseerd op de Nibud Financieringslasttabellen. Die tabellen gaan uit van gehele annuïtaire aflossing van de hypotheek en enkele correcties die verband houden met ondermeer de leeftijd en het inkomen van de achterblijvende partner (de debiteur).  Als het ontslag hoofdelijk schuldenaarschap niet wordt verleend, dan geldt in veel gevallen dat de woning dan alsnog moet worden verkocht en dat de partners dan moeten gaan huren.

Door de huidige lage rentestand zijn de hypotheeklasten meestal aanzienlijk lager dan de huur van een woning. Vooral als partners iets meer verdienen, zijn zij dan aangewezen op een huurwoning in de vrije sector. In de randstad bedragen de huren voor een eenvoudige eensgezinwoning dan al snel circa € 1.000,– netto per maand. Dit, terwijl de hypotheeklasten voor een huis van € 250.000,– circa € 600,– netto per maand bedragen.

In navolging van deze uitspraak van het Kifid, gaat het er dus om, dat de bank niet mag weigeren tot medewerking ontslag hoofdelijk schuldenaar, als die weigering naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. Het gaat dus om de achtergronden van de zaak en de belangen van de achterblijvende partner en de bank. Alles is samenhang bezien.

In de praktijk

Naar mijn mening passen veel zaken bij deze uitleg van het Kifid. Vorig jaar heb ik voor een cliënte het ontslag hoofdelijk schuldenaarschap voorgelegd aan de ING Bank. Ook die bank weigerde om mee te werken. De reden was dat zij niet binnen de acceptatienormen van de ING Bank viel. De achtergronden waren in het kort: de man was opgenomen in een psychiatrische kliniek en was geheel arbeidsongeschikt (sinds enkele jaren). De vrouw had voor 50% een goede baan en voor 50% een blijvende WIA uitkering. De woning had een waarde van € 475.000,– en de hypotheekschuld was € 200.000,–. Door de verdeling van de overige activa van de gemeenschap, kon de vrouw de woning van € 475.000,– met de hypotheekschuld van € 200.000,– toegedeeld krijgen. De vrouw zou in de woning willen blijven wonen met de 2 minderjarigen, voor wie zij door ziekte van de ex-echtgenoot de volledige zorg had. De vrouw betaalde met haar inkomen al jaren de woonlasten van de koopwoning (€ 320,– netto per maand). In totaal was het inkomen ruimschoots toereikend om volgens de standaard acceptatienormen van de ING Bank in aanmerking te komen voor ontslag hoofdlijk schuldenaarschap van de ex-partner. De bank werkte toch niet mee, omdat volgens hun standaard acceptatienormen de WIA uitkering van de vrouw onzeker was en derhalve niet meetelde voor het bepalen van haar leencapaciteit. Dit ondanks het feit dat de uitkering aantoonbaar blijvend was!

Met deze uitspraak van het Kifid in de hand, had de vrouw zich kunnen wenden tot het Kifid.

De afweging die de bank dient te maken is of zij de hypothecaire lening met één debiteur of met twee debiteuren wenst voort te zetten. De situatie van mijn cliënte wijkt hiervan af. In haar geval zit de ex-echtgenote in een psychiatrische kliniek en zijn er twee opties: 1) ontslag uit hoofdelijke aansprakelijkheid, of 2) verkoop van de woning. Bij beide opties verliest de bank de mogelijkheid om de hypothecaire schuld op de ex-echtgenoot te verhalen. Die is immers volledig arbeidsongeschikt en heeft geheel geen inkomen. Bij het ontslag uit hoofdelijke aansprakelijkheid is dit van evident belang. Bij deze optie verliest de bank de verhaalsmogelijkheid op de ex-echtgenote van cliënte, maar daar valt niets te verhalen. Bij eventuele (gedwongen) verkoop van de woning is er geen enkel risico op een restschuld die de bank zou kunnen treffen in haar belangen. De afweging die de bank in het onderhavige geval dus moet maken is niet of zij de hypothecaire lening met één of met twee debiteuren wenst voort te zetten, maar of zij de hypothecaire lening met mijn cliënte wenst voort te zetten en of dat voor haar betaalbaar is. Gezien de netto last van € 320,– bij een netto inkomen van € 2.500,– per maand is dit ook geen ingewikkelde vraag.

Oproep aan alle banken

Met deze uitspraak van het Kifid is duidelijk dat banken bij een verzoek ontslag hoofdelijk schuldenaarschap zich niet meer kunnen verschuilen achter de eigen acceptatienormen. Banken zullen bij het verzoek een afweging moeten maken tussen de belangen van de cliënt enerzijds en de belangen van de bank anderzijds. Dat zal nog een zware dobber worden. De banken zijn niet voldoende ingericht op dit soort verzoeken. Ze hebben daar de mensen niet voor of hebben niet voldoende mensen. Ook hebben verreweg de meeste acceptanten bij banken onvoldoende kennis over hypotheken en scheidingen. Toch zullen banken in het kader van hun zorgplicht iets moeten doen, om het verzoek ontslag hoofdelijk schuldenaarschap zorgvuldig te behandelen. Anders kunnen zij op basis van deze uitspraak van het Kifid de nodige klachten tegemoet gaan zien.

Aan de andere kant is het van belang, dat je je als aanvrager er bewust van bent, dat het verzoek ontslag hoofdelijk schuldenaarschap goed en gedegen moet worden onderbouwd. Dit betekent dus dat je je goed moet voorbereiden, om zo de meeste kans op acceptatie te krijgen.

Het is mijn dagelijks werk om mensen bij te staan in dergelijke kwesties. Voelt u zich vrij om mij even te bellen of te mailen met uw vragen omtrent uw eigen situatie. Wellicht kan ik u goed op weg helpen.

Arnoud Oostveen

Relevante links:

Scheiden & koophuis

 

Het geheim van verandering is om al je energie niet te richten op het bevechten van het oude, maar op het opbouwen van het nieuwe. - Socrates